لزوم دریافت لبنیات در دوران بارداری برای سلامت مادر و رشد جنین اهمیت ویژه‌ای دارد.
در دوران بارداری مصرف روزانه ۳ تا ۴ واحد لبنیات کم‌چرب ضروری است، زیرا کلسیم، پروتئین و ویتامین‌های مورد نیاز برای سلامت مادر و رشد صحیح جنین را تأمین می‌کند. پرهیز از لبنیات بر اساس باورهای نادرست می‌تواند خطر کمبود مواد مغذی، مشکلات استخوانی و عوارض بارداری را افزایش دهد.
مصرف لبنیات در دوران بارداری یکی از موضوعات مهم تغذیه‌ای است که همواره توسط متخصصان تغذیه و پزشکان زنان و زایمان مورد تأکید قرار گرفته است. بر اساس اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، گروه لبنیات شامل شیر، ماست، پنیر و فرآورده‌های مشابه، یکی از غنی‌ترین منابع مواد مغذی مورد نیاز بدن به‌ویژه در دوران حساس بارداری است. در این دوران، بدن مادر علاوه بر نیازهای روزانه خود، باید مواد مغذی کافی برای رشد و تکامل جنین را نیز تأمین کند و به همین دلیل رژیم غذایی مادر باید کامل، متعادل و سرشار از ریزمغذی‌ها و درشت‌مغذی‌های ضروری باشد.
لبنیات به‌عنوان منبعی غنی از پروتئین، کلسیم، فسفر، پتاسیم، ویتامین A، ویتامین B12 و ویتامین B2 شناخته می‌شود. پروتئین موجود در شیر و فرآورده‌های آن نقش مهمی در ساخت بافت‌ها، عضلات و اندام‌های بدن جنین دارد. کلسیم و فسفر، دو عنصر حیاتی برای شکل‌گیری و استحکام استخوان‌ها و دندان‌های جنین هستند و علاوه بر آن، از بروز پوکی استخوان و ضعف دندانی در مادر جلوگیری می‌کنند. ویتامین A موجود در لبنیات برای سلامت بینایی، رشد سلولی و تقویت سیستم ایمنی ضروری است. همچنین ویتامین‌های گروه B به‌ویژه B2 و B12 در تولید انرژی، ساخت گلبول‌های قرمز و عملکرد سیستم عصبی مادر و جنین نقش مهمی ایفا می‌کنند.
بر همین اساس، کارشناسان توصیه می‌کنند زنان باردار روزانه بین ۳ تا ۴ واحد لبنیات در برنامه غذایی خود داشته باشند. منظور از یک واحد لبنیات، یک لیوان شیر، یک لیوان ماست یا حدود ۴۵ تا ۶۰ گرم پنیر است. انتخاب نوع لبنیات نیز اهمیت زیادی دارد. پیشنهاد می‌شود زنان باردار بیشتر از لبنیات کم‌چرب استفاده کنند تا علاوه بر دریافت مواد مغذی ضروری، از مصرف بیش از حد چربی و انرژی اضافه که می‌تواند منجر به اضافه‌وزن غیرضروری شود، جلوگیری شود.
یکی از باورهای غلط رایج در میان برخی خانواده‌ها این است که مصرف زیاد لبنیات می‌تواند باعث بزرگ شدن بیش از اندازه جنین و سخت‌تر شدن زایمان شود. دفتر بهبود تغذیه جامعه این تصور را رد کرده و تأکید می‌کند که دریافت کافی لبنیات نه‌تنها چنین خطری ندارد، بلکه به سلامت بهتر بارداری و کاهش مشکلات دوران بارداری کمک می‌کند. مصرف مناسب لبنیات موجب تقویت سیستم ایمنی بدن مادر، استحکام استخوان‌ها و دندان‌های او و همچنین رشد مطلوب استخوان‌ها و بافت‌های جنین می‌شود.
در صورتی که زنان باردار لبنیات کافی مصرف نکنند، ممکن است با کمبود کلسیم و سایر ریزمغذی‌ها مواجه شوند. این موضوع در بلندمدت می‌تواند عوارضی همچون پوکی استخوان، ضعف سیستم ایمنی، مشکلات دندانی و حتی افزایش خطر فشار خون بارداری را به همراه داشته باشد. همچنین جنین برای رشد طبیعی خود به کلسیم و فسفر نیاز دارد و در صورت کمبود این مواد در رژیم غذایی مادر، بدن او ذخایر استخوانی مادر را مصرف می‌کند که می‌تواند به سلامت مادر آسیب بزند.
برای زنانی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند و نمی‌توانند شیر را به راحتی مصرف کنند، گزینه‌های دیگری همچون ماست‌های کم‌لاکتوز، پنیر یا شیرهای بدون لاکتوز وجود دارد. همچنین برخی سبزیجات مانند بروکلی و بادام حاوی کلسیم هستند، اما میزان کلسیم آن‌ها قابل مقایسه با لبنیات نیست. به همین دلیل، جایگزینی کامل لبنیات با منابع دیگر توصیه نمی‌شود مگر در شرایط خاص و تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه.
مصرف لبنیات در دوران بارداری علاوه بر سلامت استخوان‌ها، نقش مهمی در پیشگیری از برخی بیماری‌ها نیز دارد. مطالعات نشان داده‌اند زنانی که به میزان کافی لبنیات مصرف می‌کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، فشار خون بالا و دیابت بارداری قرار می‌گیرند. همچنین لبنیات به دلیل دارا بودن پروتئین‌های باکیفیت و برخی اسیدهای چرب ضروری می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق مادر کمک کند.
دفتر بهبود تغذیه جامعه در پایان هشدار داده است که پرهیز کامل از لبنیات در دوران بارداری بر اساس باورهای نادرست، می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. بنابراین توصیه می‌شود زنان باردار از مشورت‌های علمی متخصصان استفاده کرده و برنامه غذایی خود را بر اساس اصول صحیح تنظیم کنند. گنجاندن ۳ تا ۴ واحد لبنیات کم‌چرب در رژیم روزانه، همراه با مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئین حیوانی و گیاهی، بهترین راهکار برای داشتن بارداری سالم و جنینی با رشد مناسب است.
به طور خلاصه، لبنیات در دوران بارداری نه یک انتخاب اختیاری بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. مصرف درست و متعادل آن می‌تواند ضامن سلامت مادر، رشد مطلوب جنین و کاهش بسیاری از عوارض احتمالی بارداری باشد.
به نقل از وزارت بهداشت