کم خونی یکی از رایج ترین اختلالات تغذیه ای در کودکان است

کم خونی در کودکان یکی از شایع ترین مشکلات تغذیه ای و خونی به شمار می رود و به گفته دکتر آتبین لطیفی فوق تخصص خون و آنکولوژی کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک این اختلال می تواند پیامدهای جدی در رشد جسمی و ذهنی کودک ایجاد کند کم خونی به طور کلی براساس اندازه گلبول های قرمز به سه دسته طبیعی کوچک و بزرگ تقسیم می شود اما شایع ترین نوع آن در کودکان کم خونی ناشی از فقر آهن است که در بسیاری از خانواده ها مشاهده می شود

علت بروز کم خونی تنها به کمبود آهن محدود نمی شود عواملی مانند تالاسمی و مسمومیت با سرب نیز می توانند باعث کاهش سایز گلبول های قرمز شوند به ویژه در کودکانی که والدین آنها در محیط های صنعتی مانند کارخانه های باتری سازی یا جایگاه های سوخت فعالیت دارند این کودکان بیشتر در معرض خطر قرار دارند و نیاز به بررسی دقیق تر و غربالگری زودهنگام خواهند داشت

نشانه های کم خونی در کودکان ممکن است در ابتدا خفیف باشد و به راحتی نادیده گرفته شود اما با گذشت زمان علائم شدیدتر نمایان می شود از جمله رنگ پریدگی پوست و لب ها بی حالی و خستگی دائمی کاهش تمرکز و افت عملکرد تحصیلی کم حوصلگی و تحریک پذیری بالا همچنین افزایش ضربان قلب و افت فشار خون از علائم مهم محسوب می شوند در شیرخواران زیر یک سال نیز نشانه هایی همچون بی قراری مداوم گریه های بی دلیل و رشد ناکافی قد و وزن می توانند هشدار دهنده باشند بنابراین مشاهده چنین علائمی نیازمند مراجعه فوری به پزشک متخصص است تا علت دقیق بررسی و درمان آغاز شود

برای پیشگیری از کم خونی در کودکان تغذیه سالم و متعادل اهمیت اساسی دارد رژیم غذایی غنی از آهن باید در برنامه روزانه کودکان گنجانده شود منابع حیوانی آهن مانند گوشت قرمز مرغ ماهی و جگر جذب بسیار بالایی در بدن دارند و نقش مهمی در تأمین نیاز روزانه کودک ایفا می کنند علاوه بر این سبزیجات سبز تیره مانند اسفناج و کلم بروکلی و همچنین حبوبات نظیر عدس نخود و لوبیا نیز سرشار از آهن گیاهی هستند مصرف ویتامین C هم به جذب بهتر آهن کمک می کند بنابراین استفاده از میوه هایی مانند پرتقال کیوی لیمو و نارنگی در کنار وعده های غذایی توصیه می شود

یکی از نکات مهمی که متخصصان همواره بر آن تأکید دارند محدود کردن مصرف شیر گاو در کودکان خردسال است مصرف این نوع شیر در زیر یک سالگی به هیچ وجه توصیه نمی شود زیرا علاوه بر کاهش جذب آهن ممکن است باعث تحریک دستگاه گوارش و ایجاد کم خونی ناشی از خونریزی های ریز در روده شود بعد از ۱۸ ماهگی نیز حداکثر ۳۰۰ سی سی شیر گاو در روز توصیه می شود تا مانع بروز کمبود آهن شود

مصرف مکمل های آهن بخش دیگری از برنامه پیشگیری و درمان کم خونی در کودکان است براساس دستورالعمل های علمی نوزادان ترم باید از شش ماهگی مصرف مکمل آهن را آغاز کنند در حالی که نوزادان نارس به دلیل ذخایر کمتر آهن نیازمند شروع مکمل بین دو تا هشت هفتگی هستند این مکمل ها نقش مهمی در پیشگیری از بروز کم خونی در سال های ابتدایی زندگی کودک دارند

دکتر لطیفی در ادامه اشاره کرد که تالاسمی پس از فقر آهن دومین علت شایع کم خونی در کشور است تالاسمی یک بیماری ارثی است که بر تولید گلبول های قرمز سالم اثر می گذارد و در صورت ابتلای کودک به نوع شدید آن یعنی تالاسمی ماژور فرد نیازمند تزریق مکرر خون خواهد بود به همین دلیل غربالگری پیش از ازدواج اهمیت ویژه ای دارد زوج ها باید قبل از ازدواج آزمایش های مربوط به تالاسمی را انجام دهند تا از تولد نوزاد مبتلا به این بیماری جلوگیری شود این اقدام ساده می تواند از مشکلات سنگین و پرهزینه آینده پیشگیری کند

اهمیت کم خونی در کودکان تنها به علائم ظاهری محدود نمی شود این بیماری می تواند بر رشد ذهنی و تکامل مغز تأثیر جدی بگذارد مطالعات نشان داده است کودکانی که دچار کم خونی ناشی از فقر آهن هستند در یادگیری و تمرکز ضعف بیشتری دارند و ممکن است دچار مشکلات رفتاری شوند همچنین رشد جسمی آنها به تأخیر می افتد و بیشتر در معرض عفونت های مکرر قرار می گیرند زیرا سیستم ایمنی بدنشان ضعیف تر می شود

والدین نقش کلیدی در پیشگیری و درمان کم خونی فرزندان خود دارند توجه به رژیم غذایی متنوع و سالم مراجعه منظم به پزشک استفاده به موقع از مکمل ها و انجام آزمایش های غربالگری از جمله اقداماتی است که می تواند سلامت کودکان را تضمین کند علاوه بر این آموزش خانواده ها درباره اهمیت تغذیه در دوران کودکی باید در اولویت برنامه های بهداشتی قرار گیرد

با توجه به افزایش کم تحرکی و تغییر الگوی تغذیه در جوامع امروزی خطر کم خونی در کودکان بیشتر شده است مصرف بالای فست فودها و غذاهای فرآوری شده که فاقد ارزش غذایی کافی هستند جایگزین غذاهای سالم شده و این مسأله ذخایر آهن بدن کودکان را به شدت کاهش می دهد بنابراین ایجاد عادت های صحیح غذایی از سنین پایین ضروری است و مدارس نیز می توانند در آموزش تغذیه سالم به کودکان و والدین نقش مؤثری ایفا کنند

در نهایت باید گفت کم خونی شایع ترین مشکل تغذیه ای در کودکان است که می تواند پیامدهای کوتاه مدت و بلندمدت جدی داشته باشد اما با آگاهی رسانی مناسب پیشگیری از طریق تغذیه صحیح مصرف مکمل های لازم و غربالگری به موقع به راحتی می توان از بروز یا شدت یافتن آن جلوگیری کرد و آینده ای سالم تر برای کودکان رقم زد

 

به نقل از سایت وزارت بهداشت