چاقی انحراف زانو و عفونت از مهم‌ترین دلایل ایجاد آرتروز زانو

آرتروز زانو یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی در میان مردم به ویژه در سنین بالا است و به گفته دکتر هادی مخملباف جراح زانو و دانشیار گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد این بیماری به معنی ساییدگی مفصل و ناتوانی بدن در بازسازی غضروف تخریب شده است زمانی که غضروف زانو دچار آسیب می‌شود فرد به مرور درد بیشتر و محدودیت حرکتی جدی‌تری را تجربه می‌کند غضروف زانو برخلاف بسیاری از بافت‌های بدن رگ خونی ندارد و مواد مغذی خود را از طریق مایع مفصلی دریافت می‌کند از این رو اگر عملکرد مینیسک یا کیفیت مایع مفصلی دچار مشکل شود روند تخریب غضروف به شکل چشمگیری سریع‌تر خواهد شد

دکتر مخملباف توضیح داد که بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید نقرس و هموفیلی نیز می‌توانند پرده سینوویال زانو را درگیر کنند و این موضوع روند تخریب غضروف و پیشرفت آرتروز را تشدید می‌کند آرتروز به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود آرتروز اولیه و آرتروز ثانویه در آرتروز اولیه علت زمینه‌ای مشخصی وجود ندارد و بیماری به تدریج بدون دلیل واضحی بروز می‌کند اما آرتروز ثانویه در نتیجه مشکلاتی مانند شکستگی‌های داخل مفصلی آسیب‌های شدید به رباط‌ها یا بیماری‌های التهابی ایجاد می‌شود و این نوع آرتروز معمولاً سریع‌تر پیشرفت می‌کند

از دیدگاه علمی و تجربی عوامل متعددی در بروز آرتروز نقش دارند یکی از مهم‌ترین آنها اضافه وزن است وزن زیاد فشار زیادی را بر مفاصل به ویژه زانوها وارد می‌کند و باعث می‌شود درمان‌های غیرجراحی مانند دارو یا فیزیوتراپی در این بیماران کمتر مؤثر واقع شوند عامل دیگر انحراف زانو است که می‌تواند به شکل پای پرانتزی یا پای ایکس بروز کند این تغییر شکل‌های استخوانی فشار نامتقارن بر غضروف زانو وارد می‌کنند و باعث تسریع در ساییدگی مفصل می‌شوند همچنین صدمات غضروفی و عفونت‌های مفصلی از دیگر دلایل مهمی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز بروز یا پیشرفت آرتروز باشند

این جراح زانو تأکید کرد که پیشگیری اهمیت بسیار بالایی دارد اصلاح انحراف زانو در دوران کودکی و نوجوانی یکی از روش‌های مؤثر برای جلوگیری از مشکلات جدی در بزرگسالی است علاوه بر آن کنترل وزن و جلوگیری از چاقی می‌تواند بار زیادی را از روی مفاصل زانو کاهش دهد ورزش‌های سبک و منظم مانند پیاده‌روی دوچرخه‌سواری و شنا نقش مهمی در تقویت عضلات اطراف زانو و کاهش فشار بر غضروف دارند ورزش منظم همچنین باعث بهبود جریان خون و افزایش تغذیه غضروف می‌شود که خود عاملی پیشگیرانه در برابر ساییدگی مفصل است

با وجود همه اقدامات پیشگیرانه و درمان‌های اولیه برخی بیماران به دلیل شدت تخریب مفصل نیازمند درمان‌های جراحی می‌شوند دکتر مخملباف توضیح داد که درمان‌های جراحی آرتروز زانو متنوع هستند در مراحل اولیه ممکن است از آرتروسکوپی برای ترمیم یا پاک‌سازی بخش‌های آسیب دیده مفصل استفاده شود در مراحل پیشرفته‌تر روش‌هایی مانند قفل کردن مفصل یا تعویض کامل مفصل زانو به کار می‌رود تعویض مفصل زانو از مؤثرترین روش‌های جراحی برای کاهش درد افزایش دامنه حرکت و بازگرداندن عملکرد طبیعی زانو است

مرکز قائم عج مشهد یکی از مراکز پیشرو در زمینه جراحی‌های تعویض مفصل زانو در کشور محسوب می‌شود این مرکز از سال ۱۳۷۶ تاکنون میزبان هزاران بیمار از سراسر کشور بوده است و تجربه‌های موفقی در این حوزه ثبت کرده است بیماران پس از جراحی رضایت بالایی از کاهش درد و بازگشت توان حرکتی خود داشته‌اند استفاده از پروتزهای نسل جدید که دوام و کارایی بالاتری دارند یکی از عوامل موفقیت این مرکز به شمار می‌رود

دکتر مخملباف اشاره کرد که بیمارستان قائم عج علاوه بر ارائه خدمات تخصصی با استفاده از جراحان باتجربه و حاذق خدمات درمانی را با تعرفه دولتی در اختیار بیماران قرار می‌دهد این موضوع باعث شده است که این بیمارستان به یکی از قطب‌های مهم گردشگری سلامت کشور تبدیل شود و بیماران نه تنها از نقاط مختلف ایران بلکه از کشورهای همسایه نیز برای دریافت خدمات درمانی به این مرکز مراجعه کنند

با توجه به روند رو به رشد آرتروز به ویژه در جوامعی که سبک زندگی کم‌تحرک و مصرف بالای غذاهای پرکالری رایج است اهمیت آموزش‌های پیشگیرانه و فرهنگ‌سازی در این زمینه بیش از پیش احساس می‌شود اگر افراد از دوران جوانی به فعالیت بدنی منظم توجه کنند وزن خود را کنترل نمایند و از فشار بیش از حد به زانوها جلوگیری کنند می‌توانند احتمال بروز آرتروز را به میزان قابل توجهی کاهش دهند همچنین مراجعه به پزشک و تشخیص زودهنگام در صورت بروز دردهای مفصلی می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و درمان‌های ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر را ممکن سازد

در نهایت باید گفت آرتروز زانو بیماری‌ای است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد اما با آگاهی درست تغییر سبک زندگی و در صورت نیاز بهره‌گیری از درمان‌های جراحی می‌توان تا حد زیادی از عوارض آن پیشگیری یا آن را کنترل کرد تجربه موفق بیمارستان قائم عج و تلاش پزشکان متخصص در این زمینه نشان می‌دهد که با امکانات مناسب و تخصص کافی می‌توان امید تازه‌ای به بیماران مبتلا به آرتروز زانو بخشید

 

نقل شده از وزارت بهداشت